12-04-2021 MEER INTEGRALE WENDBAARHEID NODIG Best practice

Vandaag de dag moeten organisaties steeds vaker beslissingen nemen over complexe en onvoorspelbare vraagstukken, waarvoor ze nog geen complete oplossingen kennen. Dit vereist dat zij heel goed in staat zijn te transformeren. De coronacrisis heeft meer dan eens duidelijk gemaakt dat we wendbaar moeten zijn, concluderen specialisten van Berenschot. Belangrijke lessen voor bestuurders en commissarissen over de nieuwe werkelijkheid.

Van verbeteren, optimaliseren en bijschaven naar veranderen en vernieuwen. Waarbij strategie, organisatie-inrichting, leiderschap en gedrag continu op elkaar wordt afgestemd. Integrale wendbaarheid is essentieel, wil een organisatie ook morgen nog relevant zijn. Het is de visie van Valérie van Hoof, Daniëlle Salawan Bessie en Sanne van den Bosch van Berenschot.

Impactvolle ontwikkelingen

Drie ontwikkelingen raken organisaties in de kern van hun bedrijfsvoering. Allereerst vernetwerking (organisaties kunnen niet langer solistisch kunnen acteren maar moeten opereren in netwerken). Daarnaast digitalisering (artificial intelligence, big data en datagestuurde processen). En bovenal de mens (veranderde samenstelling en voorkeuren van de beroepsbevolking). Denk aan arbeidsmarkttekorten door vergrijzing, aan inclusiviteit, diversiteit, waarden en zingeving. Transformatie vraagt het heel zorgvuldig kiezen van de leiderschapsstijl, afhankelijk van de fase waarin een organisatie zich bevindt.

Integraal kijken

Nu de wereld steeds sneller verandert, moeten organisaties zelf ook sneller veranderen. Dat vergt andere vaardigheden van medewerkers en een andere manier van werk organiseren. In het openbaar bestuur betekent dit niet meer ieder op zijn eigen eilandje, maar opgavegericht aan de slag en complexe vraagstukken integraal benaderen. Het bedrijfsleven staat voor de uitdaging een zo kort mogelijke time-to-market van producten te realiseren. Geen bureaucratische processen, mensen decentraal mandaat geven en de juiste competenties in een team zetten. Genoemde transformatie vraagt: het heel zorgvuldig kiezen van de leiderschapsstijl, afhankelijk van de fase waarin een organisatie zich bevindt.

Strategy Trends

Sinds 2007 brengt Berenschot jaarlijks het Strategie Trends-onderzoek uit. Een onderzoek dat inzicht geeft in de onderwerpen die op de strategische agenda van organisaties staan. De meest besproken onderwerpen voorafgaand aan de coronacrisis (in volgorde van belang): digitalisering, innovatie/disruptie, arbeidsmarkt, groei en reputatie/imago. Niet zo vreemd, gezien wat volgens het Strategie Trends-onderzoek de belangrijkste drivers voor transformatie zijn: technologie/innovatie, veranderende klantwensen, verbeteren van de kwaliteit van processen en digitalisering.

Versnelde digitalisering

De coronacrisis maakt pijnlijk duidelijk hoe belangrijk integrale wendbaarheid is. Ketens blijken kwetsbaar en leiderschap op afstand is ineens een thema, nu teams gedwongen thuiswerken. Ga je medewerkers andere takenpakketten geven, afhankelijk van of ze volledig vanuit huis of op kantoor werken, of kies je voor een hybride maar ruimer takenpakket? Daarnaast valt in het nieuwe werken vanuit huis het informele circuit stil, waar juist heel veel gebeurt. Een ander effect van corona is dat digitalisering in een nog grotere versnelling is geraakt. Over tien jaar zal veel werk overgenomen zijn door digitale programma’s en robots, ontstaan andersoortige banen, en zullen organisaties vooral mensen werven die nog veel meer beschikken over digitale competenties.

Nieuwe werkelijkheid

Integrale wendbaarheid stelt organisaties in staat flexibel in te spelen op veranderingen in de markt: kansen zien en deze tijdig benutten en bedreigingen het hoofd bieden. Niet alles is maakbaar, maar door een consistente manier van integraal denken kan een organisatie wel richting geven aan de transformatie. Hiervoor gelden de volgende vijf succesfactoren:

• Vanuit authenticiteit en onderscheidend vermogen richting geven zowel op de korte als de lange termijn. Tegelijkertijd energie mobiliseren om keuzes daadwerkelijk in praktijk te brengen.
• Flexibel organisatieontwerp. Helderheid over de kaders waarbinnen teams en mensen opereren. Hoe flexibeler het organisatieontwerp, hoe makkelijker de organisatie zich kan aanpassen aan haar omgeving en zich kan vernieuwen.
• Adaptief leiderschap: het heel zorgvuldig kiezen van de leiderschapsstijl, afhankelijk van de fase waarin een organisatie zich bevindt. Is het crisis? Dan gaat het over handelen, doorpakken! Wordt de transformatie overzichtelijk? Dan gaat het om analyseren en beheersen. En zodra er veel onbekend is, vraagt het om reflectie, mensen betrekken en vragen durven stellen.
• Continu verbeteren binnen geïntegreerde digitale end-to-end-ketens – de wijze waarop organisaties zich tegenwoordig steeds vaker organiseren. Door heel dicht te zitten op het primair proces. Precies te weten hoe het product of de dienst gemaakt wordt. Waar kwetsbaarheid zit vanuit klantwaarde bezien en waar potentieel. En waar dus verbetering of innovatie mogelijk is.
• Lerende organisatie: het voortdurend stimuleren van leren en experimenteren, investeren in een ‘growth mindset’ en dit vanuit de organisatie faciliteren met (digitale) learning solutions.